Wikiibíídiiya

Tsétah dibé

Díí kweʼé naaltsoos bikáaʼgi saad shijaaʼígíí éí tsétah dibé yaa halneʼ dooleeł. Náhookǫsdę́ę́ʼ dóó tó wónaanídę́ę́ʼ tsétah dibé ałdóʼ baa yídíiłtah shį́į́.


dziłlátah naaldeehii
Dahináanii Naaldeehii Bidoh Dahólónígíí Bikʼiiz Naakiígíí Bííghą́ą́stsʼǫǫd Dahólónígíí Bíígháán Dahólónígíí Biyaatsʼiin Dahólónígíí Bidił Daazdoígíí dóó Daʼałtʼoʼígíí Biishchʼid Dahólónígíí Náhookǫs biyaadi Hadahóólįįdígíí Bikéshgaan Naaki dóó Bikéshgaan Dį́įʼii Ńdaʼatʼaałii bideeʼ dahólónígíí Bideeʼtsʼinígíí Dibé dóó Tłʼízí Dibé
Tsétah dibé *

Ndaʼałkaahí bikʼehgo
Ovis canadensis
wolyé
Náhookǫsjí Kéyah Dah Siʼánígíí
(Tsédeeshzha Dziłtah)
naaldeehii daʼałchozhígíí
(ńdaʼatʼaałígíí)

Tsétah dibé éí Naaldlooshii Bikéshgaan Dahólónígíí dah yikahjí atah yisdzoh, áádóó éí Náhookǫsjí kéyah dah siʼánígíí bikááʼgóó tʼéiyá hólǫ́; ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Ovis canadensis" deiłníigo deiyózhí. Tsétah dibé bikąʼígíí éí "nagháshii"[1] wolyé.

Tʼáá díí tʼéiyá dibé kéyah dah siʼánígíí bikáaʼgi hadahóólįįd — dibé dabilį́įʼii éí Ásáí Dineʼé Bikéyahdi hadahóólįįd jiní.

Tsétah dibé éí Eʼeʼaahjí Deeteel Bikéyah dóó Tsédeeshzha Dziłtah tʼóó ahayóí. Łaʼ tsétah dibé éí séítah dóó doo ayóo ndahałtingi dahiná ałdóʼ; ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhiidíí tsétah dibé "Ovis canadensis nelsoni" deiłníigo dayózhí.

Tsétah dibé éí jį́įgo tʼéiyá naakai; tłʼéeʼgo daʼałhosh.

Ánoolinígíí

łahgo áshłééh

Tseʼtah dibé éí bitsʼíís dibełchíʼíi dóó łibáago ndaashchʼąąʼ łeh, áádóó éí bíchį́į́h dóó bitłʼaaʼ łigai; bitseeʼ éí łizhin. Bikąʼígíí dóó baʼáádígíí éí tʼáá áła bideeʼ hólǫ́; bikąʼígíí éí bideeʼ ntsxaa dóó shiyish.

Tsétah dibé biyáázh éí daalbáa łeh, áádóó éí bideeʼ ádaadin.

Tsétah dibé bikąʼígíí éí 70–80di asdzoh[?] áníłnééz, 120–300 dahidídloʼ áníłdáás. Bikąʼígíí éí baʼáádígíí yilááh áníłtso łeh: baʼáádígíí éí tʼóó 50–70di asdzoh[?] áníłnééz.

Chʼiyą́

łahgo áshłééh

Tsétah dibé éí tłʼoh dóó azeeʼ dóó chʼil deiłchozhgo naakai.


 
Tsétah dibé, deenástsʼaaʼ sizį́į́h
 
Tsétah dibé, dibé tsaʼii sizį́į́h
 
Tsétah dibé sizį́į́h Bidaʼháʼaaztʼiʼ tsékoh


 bitsʼą́ą́dóó ééhózinii
  1. ^ Díí bízhiʼ éí 1912 yę́ędą́ą́ʼ naaltsoos ályaaígíí bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ; éí naaltsoos bikáaʼgi éí kótʼéego akʼeʼeeshchį́: năghăˊshi [?]


Ałdóʼ yídííłtah...