Saad bee álʼíní

Saad bee álʼíní éí saad bikʼéʼalchíʼgo naaltsoos bikáaʼgi saad shijaago oolyéʼ. Akwii shįįh ałʼaah átʼéego saad bee álʼíní hólǫ́.

Alphabetsjiʼ chooʼį́įgo

Diné bizaadjí éí saad naaltsoos bikáaʼgi akʼéʼ alchíʼgo, díí saad bee álʼí (Łaʼ éí Navajo alphabets deiłní).

• A a, B b, Ch ch, Chʼ chʼ, D d, Dl dl, Dz dz, E e, G g, Gh gh, H h, Hw hw, X x, I i, J j, K k, Kʼ kʼ, Kw kw, ʼ, L l, Ł ł, M m, N n, O o, S s, Sh sh, T t, Tʼ tʼ, Tł tł, Tłʼ tłʼ, Ts ts, Tsʼ tsʼ, W w, Y y, Z z, Zh zh

Saad daʼdiitsʼaʼígíí yaʼhaalnéʼ (phonetic sounds wolyé bilagáana bizaadjí). Díí saad bee álʼínígíí éí díí átʼé Diné bizaadjí:

• aa, bee, chee, chʼee, dee, dlee, dzee, ee, gee, ghee, hee, hwee, xee, ii, jee, kee, kʼee, kwee, saad niyíłtłáádígíí ([ʔ]), lee, łee, mee, nee, oo, see, shee, tee, tʼee, tłah, tłʼee, tsee, tsʼee, wee, yee, zee, zhee.

Ł áníłnééz dóó áłtʼą́ʼí dóó naneeshtłʼiizh. Latin alphabet biletter nilį́. Bilagáana bizaad doo choyoołʼį́į da.

Bilagáana bizaadjiʼ éí alphabets wolyéego chodaʼoołʼį́, díí alphabets éí saad daʼdiitsʼaʼígíí yaʼhaalnéʼ (phonetic sounds / phonology). Áádóó naaltsoos bikáaʼgi akʼéʼ alchíʼgo éí:

• Aa, Bb, Cc, Dd, Ee, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Qq, Rr, Ss, Tt, Uu, Vv, Ww, Xx, Yy, Zz.

Syllabariesjiʼ chooʼį́įgo

Chééwokii Dineʼé bizaad syllabariesji bikáá. Hastiin Sequoyah ayiilá.

Saad bee alʼį́į́hni syllabariesígíí chooʼį́įgo éí saad daʼdiitsʼaʼígíí ałdoʼ chooʼį́, akondiʼ díí éí tʼaa nitsaʼgo saad daʼdiitsʼaʼígíí. Díí example átʼé (bilagáana bizaad chooʼdooʼííł): water, naakigo bisyllables hólǫ́, "wa", "ter". Diné bizaadjí example éí: Shą́ą́ʼtóhó, táágo bisyllables hólǫ́, "Shą́ą́", "tó", "hó". Chééwokii Dineʼé (Cherokee, ᏣᎳᎩ = tsa-la-gi) éí bizaad syllabariesjiʼ yikʼéʼ daʼałchíʼ.

Logographiesjiʼ chooʼį́įgo

Saad bee alʼį́į́hni, logographicígíí chooʼį́. Mááya dineʼé bizaadjí bikáá.

Saad bee alʼį́į́hni, logograph wolyéígíí. Tsiiʼyiishbizhí Dineʼé bizaad bikáá.

Ałdóʼ yídííłtah...

---

• Áábée