Naabeehó bichʼeeké
Naabeehó bichʼeekęʼ: 1952 biyihah yę́ędą́ą́ʼ éí Dr. Beulah Melvin Allen áłtsé Naabeehó bichʼeekęʼ silį́į́h. Díí éí Tségháhoodzánídi naaʼahóóhai baʼninaʼaaldaʼígíí áłtsé baʼnaʼasdééh. Iidą́ą́ éí Diné atʼéékéʼ déíjééhígíí yadaʼdiilwoshgo beeʼhónéʼ nitʼééh. Yéigo baʼdaazhdliilwoshígíí hónééłnéʼ. Akwii tʼéigo áłtsé baʼnaʼasdééh. Kʼad éí doo akwii tʼéigo baʼnaʼaldééhdaʼ.
Áádóó naas nahódéíshzhiizhgo éí naakigo atʼéékéʼ bikéʼ naʼhódiiníʼ nitʼééh. Łaʼ éí "modern Miss Navajo" woolyégo yéénaʼhǫǫłné nitʼééh. Áádóó łaʼ éí "traditional Miss Navajo" woolyégo yéénaʼhǫǫłné nitʼééh.
Naas nahódéíshzhiizhgo éí Naabeehó bichʼeekęʼ yaʼdéíjééhígíí tʼáá yéigo beeʼhódoosin áádóó nitságo baʼninaʼaldahgo naʼhónaadi.
Dííshjį́diʼ éí Naabeehó bichʼeekęʼ yaʼdéíjééhígíí, adóóleʼéʼ yééʼałháádaʼ hwįįlnéʼ. Diné kʼéhgoʼ adooleʼéʼ adaalígíí beeʼhónéʼ. Áádóó hónííłnéʼígíí éí tʼááłaʼiʼ nahaijíʼ, Naabeehó bichʼeekęʼ nilį́ʼ łééh. Ayiisígíí beeʼhónéʼígíí éí Diné bizaad áádóó Bilagáana bizaad beeʼyátiʼígíí, beeʼałgááhóné. Naaná Diné binaʼantin ałdóʼ beeʼałgááhóné, áádóó adiiłjiʼdlį́ʼígíí ałdóʼ yéigo beeʼhóné.
Naabeehó bichʼeekęʼ bikʼiʼ déíʼąąhígíí bahanéʼ
łahgo áshłééhDíí akʼiʼ déíʼąąhígíí éí béésh łigaii beeʼaalyá. Leroy dóó Erma Boyd éí crownígíí ayiilá. Táaʼgo naazbąąsgo alyaaʼígíí éí Naabeehó biWááshindoon yaʼhalné; Beehazʼą́ąnii biłʼoʼnishjí (Executive), Beehazʼą́ąnii Álʼįįjí (Legislative), dóó Hwoldii biłhazʼą́ą́jí (Judicial).
72go "Jaw" designígíí éí dzil dóó dwoh yaʼhaalnéʼ, Naabeehó bikéyah bikáágo. Áádóó "C" designígíí éí táaʼgo yaʼhaalnéʼ:
- Níłtsą́ yaʼhaalnéʼ,
- Naasgoʼ yáʼátʼééhgo iiná yiiltʼíʼ doolééłígíí yaʼhaalnéʼ áádóó
- Naasgoʼ Diné bizaad beeʼyatíʼ doolééłígíí áádóó Diné biʼooʼoolʼį́į́ł naasgoʼ yiitíʼ doolééłígíí yaʼhaalnéʼ.
Ashdlaʼgo clusters aalyáʼígíí éí Naabeehó bikéyah bikáágo ashdlaʼgo nitsá hadaʼhwiisdzoʼígíí yaʼhaalnéʼ: Eastern Agency, Tsé Bitʼaʼí (Naatʼáanii Nééz), Chʼíńlį́, Tséhootsooí, Tó Naneesdizí (Western) Agency yaʼhaalné. Áádóó béésh łigaii dome beeʼaalyáʼígíí éí "Sky Bank" yaʼhaalné, díí éí Iiłhózhǫ́ʼ yaʼhaalnéʼ.
Ałníígiʼ half-roundgo aalyáʼígíí éí łaʼ doo dootłʼizhii biisiniil, díí éí 110 tááʼ naaznilí bighan Naabeehó bikéyah bikáágo naaznilígíí yaʼhaalnéʼ.
Áádóó naakigo nimaazgo aalyáʼígíí éí yoołgáí biisiniilgo aalyá, díí éí dooleʼéʼ yiichʼą́ą́h nikíídiʼah nilį́ʼgo yaʼhaalnéʼ. Áádóó Diyin niyiiłhólǫ́ʼniʼígíí áádóó nihiih nę́ę́nį́į́ yidiitsáʼígíí ałdóʼ yaʼhaalnéʼ. Naaná Naabeehó bisiláołtsooí nihiʼchʼą́ą́h nidaaskááʼígíí yaʼhaalnéʼ (Díí nitságo nihiiłnilį́).
Áádóó ałníígiʼ éí Naabeehó biSeal bikʼi siʼąąh, áádóó 88go dootłʼizhii dóó bááshzhinii siniilígíí éí béésh bąąh dah siʼání daʼnahaztą́ą́niʼígíí yaʼhaalnéʼ. 23go Bááshzhinii siniilígíí éí Dibé Ntsaa yaʼhaalnéʼ áádóó aají hané bidaʼdiitʼíʼígíí yaʼhaalnéʼ (Éí hanéʼígíí doo kwééʼiʼ bikáá adoolnį́į́łdaʼ). Naaná 23go dootłʼizhii siniilígíí éí Tsoodził yaʼhaalnéʼ áádóó aají hané bidaʼdiitʼíʼígíí yaʼhaalnéʼ (Éí hanéʼígíí doo kwééʼiʼ bikáá adoolnį́į́łdaʼ).
Nishnáájigoʼ éí 21go yoołgáí biiʼsiniilgo aalyáʼígíí, díí éí Sisnaajiní yaʼhaalné áádóó aají hané bidaʼdiitʼíʼígíí yaʼhaalnéʼ (Éí hanéʼígíí doo kwééʼiʼ bikáá adoolnį́į́łdaʼ). Nishtłahjigoʼ, 21go diichilí biiʼsiniilgo aalyáʼígíí éí Dookʼoʼoosłííd yaʼhaalnéʼ áádóó aají hané bidaʼdiitʼíʼígíí yaʼhaalnéʼ (Éí hanéʼígíí doo kwééʼiʼ bikáá adoolnį́į́łdaʼ).
Áádóó crown biyáágiʼ éí "Miss Navajo Nation" bikáá, díí éí háíshį́į́ yéénaagááʼígíí Naabeehó bikéyah doo biambassador naʼhalingo baʼnitsáhakéés, niláhgoʼ bílaʼashdlaʼii yiitáhgoʼ naagáágoʼ.
Béésh Łichíʼii biyiʼdóó ił Nahazʼą́ baa Haneʼ