Díí dééł bízhiʼ éí 1950 yę́ędą́ą́ʼ naaltsoos ályaaígíí bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ; éí naaltsoos bikáaʼgi éí kótʼéego akʼeʼeeshchį́: txóǹłxę́·ši·


yótʼáahdi naaldeehii
Dahináanii Naaldeehii Bidoh Dahólónígíí Bikʼiiz Naakiígíí Bííghą́ą́stsʼǫǫd Dahólónígíí Bitsiitsʼiin Dahólónígíí Bíígháán Dahólónígíí Biyaatsʼiin Dahólónígíí Tsídii Tsídii ndaatʼáʼii Yótʼáahdi tsídii Dééł dóó Tóidoozohii Ndahalinígíí Dééł
Tóniłhę́ęshii
(Dééł łigaiígíí)

Ndaʼałkaahí bikʼehgo
Grus americana
wolyé
Náhookǫsjí Kéyah Dah Siʼánígíí
(Tsédeeshzha Dziłtah)
naaldeehii daʼalghałígíí
dóó daʼałchozhígíí

Tóniłhę́ęshii (éí doodaiiʼ éí Dééł łigaiígíí) éí Náhookǫsjí kéyah dah siʼánígíí bikáaʼgi tʼéiyá hólǫ́; ałkʼidą́ą́ʼ díí dééł tʼóó ahayóí ńtʼę́ę́ʼ, áádóó éí Diné Bikéyahdi ałdóʼ dahólǫ́ǫ́ ńtʼę́ę́ʼ; kʼad éí noonéeł ndi. Ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Grus americana" deiłníigo dayózhí.

Dííshjį́į́góó tóniłhę́ęshii éí Deeteel Bikéyahdi dóó Tsédeeshzha Dził Náhookǫsjígo tʼéiyá dahólǫ́; áadi éí dahoditłééʼgóó dóó nahoditsʼǫʼ dahólǫ́ǫgi hiná. Haigo éí Akałii Bikéyahgóó ndaatʼáa łeh.

Ánoolinígíí dóó bichʼiyąʼ łahgo áshłééh

Tóniłhę́ęshii éí ashdlaʼdi adéesʼeez áníłtso (áko éí Táłtłʼááh álééh yilááh áníłtso), áádóó éí bitsʼíís łigai. Tóniłhę́ęshii bikąʼígíí éí bideeʼ diłhił dóó bitsiiʼ łizhin dóó łichíiʼgo naashchʼąąʼ; bijáád dóó bikeeʼ éí daalzhin.

Díí dééł éí chʼosh chʼééh digháhii dóó łóóʼ deilghał; tó biyiʼ chʼil dahólónígíí deiłchozh ałdóʼ.